XISKOMU̷ PA K’U̷ RA JICHIJI NU K’O RA ORU̷JI MA RA KICHIJI, NU KO NA JOK’U̷, NU KO DYA JO’O ÑE RA B’OB’U̷ YO JÑA’A YO NTE’E ANTE NE IEEM

XISKOMU̷ PA K’U̷ RA JICHIJI NU K’O RA ORU̷JI MA RA KICHIJI, NU KO NA JOK’U̷, NU KO DYA JO’O ÑE RA B’OB’U̷ YO JÑA’A YO NTE’E ANTE NE IEEM

TS’INGUMU̷ K’U̷ YAXU̷JI A MEB’ONDO
¿Gi pa̱ra̱ge k’u̷ i pe̷s’i derecho k’u̷ ri usa ni derecho ARKO (kichi, k’u̷ jok’ u̷ ri tsja’a na yeje, k’u̷ ra ndinsi ñe dya kja ra je̷zi) k’a ni jñaji nte’e ante ne IEEM?

¿Pje̷ ngeje ne Derecho k’u̷ ri kichi?
Ne nte’e k’u̷ ra ngeje  titular o chju̱’u̱ so̷’o̷ ra kichi, ra oru̷ ñe ra unu̷ jñaji ja rga usajiyjo kjanu ra pe̷s’i kichi nu k’o ba ñusp’u̷.

¿Pje̷ ngeje ne Derecho k’u̷ kjaji na yeje?
Ne nte’e k’u̷ pe̷s’i o chju̱’u̱ pe̷s’i derecho k’u̷ ra oru̷ k’a IEEM k’u̷ ra kjaji na yeje, ma dya ga jo’o, k’u̷ bezhi o k’u̷ tje̷’e̷ na punkju̷.

¿Pje̷ ngeje ne Derecho k’u̷ ra ndinsi?

Ne nte’e k’u̷ pe̷s’i o chju̱’u̱ pe̷s’i derecho k’u̷ ra oru̷ ra ndins’i o chju̱’u̱ yo xiskuama, k’a yo sistemas ñe ja k’o ba ñusp’u̷ji o chju̱’u̱ k’a IEEM, ngeje a kjanu̷ ra nguaru̷ ra jezi k’u̷ ra usaji.

¿Pje̷ ngeje ne Derecho k’a oposision?
Ne nte’e k’u̷ pe̷s’i o chju̱’u̱ pe̷s’i derecho k’u̷ dya kja ra jezi k’u̷ ra usaji pa k’u̷ ra kjaji k’u̷ neji.

¿Ja rga presentao in xiskomu̷ pa k’u̷ ra kjaji yo derecho ARKO?

K’a ne Sistema k’u̷ kichi, k’u̷ jok’ u̷ ri tsja’a na yeje, k’u̷ ra ndinsi ñe dya kja ra je̷zi o chju̱’u̱ a Meb’ondo (SARCOEM) k’a ne ts’ijña electronika: https: //www.sarcoem.org.mx/sarcoem/ciudadano/login.page

Na nu pa’a k’u̷ i kichi k’a ne ts’ijña elektroniko, ri tsage:

1.Ri dyopju̷ o ri ñuspju̷ i chju̱’u̱ ñe i kontraseña. Ri tje̷’e̷ ni xiskomu̷ k’u̷ i dyopju̷ba i chju̱’u̱ ñe nayo xiskomu̷ k’u̷ na jo’o k’u̷ i tsja’a pa k’u̷ ri kja’a i derecho ARCO (chju̱’u̱ i jmich’a, pasaporte o naño jmich’a).

Ma ri tsja’a ko na nte’e k’u̷ pje̷ch’i ri unu̷ i chju̱’u̱ i jmich’a nzakja ri tsa’a na xiskomu̷ k’u̷ o yaxu̷ba yeje nte’e, ba tje̷’e̷ naño xiskomu̷ o chju̱’u̱ o jmich’a o k’u̷ o manji yo nte’e k’u̷ ba tje̷’e̷ o chju̱’u̱ ñe ne nte’e k’u̷ pje̷ch’i.

2. Ri dyopju̷ na jo’o yo chju̱’u̱ ngeje ra nge k’u̷ i jyod’u̷ ri tsja’a ma ngeje  dyaja i derecho ARCO.

3. Ri juajnu̷ k’a IEEM nzakja na nte’e k’u̷ tsja’a.

4. Ri meya ja rgi unu̷ ne tju̷ru̷ (SARCOEM, ri jñanda natsje, xiskomu̷ jmich’a, xiskomu̷ k’u̷ yaxu̷ji, naño.). 

5. Ri nguaru̷ ñe ri penk’e i xiskomu̷. ¡Na se̷zhi!

Xo ri tsja’a i derecho ARCO nzakja na ts’idyopju̷, ri unu̷ k’a ne Modulo k’u̷ Kich’i k’a ne Jñaji k’a Unidad de Transparensia  k’a IEEM, nzakja ri zopju̷, kjanu mbo korreo o b’e̷bji k’u̱ jñaji.

¿So̷’o̷ ri oru̷go ne ts’ibe̷bji k’a yo derecho ARCO ma ngeje na nte’e k’u̷ ya ndu̱’u̱?

Ja̱’a̱, jero ri pje̷ch’i k’u̷ ra kja’a: 

K’u̷ ri pa̱ra̱ge k’u̷ ri pe̷s’i na interes juridiko nzakja yo leyes k’u̷ tje̷’e̷ ñe ne nte’e k’u̷ tje̷’e̷ ne jñaji o zopju̷ k’e nayo nte’e ra kja’a o derecho ARCO.

Ke ne nte’e k’u̷ ba tje̷’e̷ o chju̱’u̱ o dak’u̷ setsji k’a o skuama k’a yo nte’e k’u̷ so̷’o̷ ra kjaji o derecho ARCO ma o ndu̱’u̱ ma dya ra ndu̱’u̱ ra dak’u̷ setsji na Juesi.

¿So̷’o̷ ri oru̷go ne ts’ibe̷pji k’a yo derecho ARCO k’u̷ yo tr’i’i k’u̷ dya e̷dyi ne kje̷’e̷  o k’a yo nte’e k’u̷ ya nzhod’u̷ na jo’o?

Ja̱’a̱, ma ngeje yo reglas k’u̷ o presentao ne legislasion k’a materia sibil.

¿Pje̷ ma modalidad so̷’o̷ ra unu̷ji ne tju̷ru̷ ne b’e̷bji k’a yo in derecho ARCO?

- SARCOEM
- Ra janda natsjetjo
- Yo ts’ib’e̷bji ne nte’e 
- Yo xiskomu̷ jmich’a
- Yo xiskomu̷ k’u̷ yaxu̷ji
- Naño ts’ib’e̷pji k’u̷ ra ngo̱nt’u̷


¿Ba ngo̱t’u̷ ma ra kja’a yo in derecho ARCO ante ne IEEM? 
Dya ri ngo̱t’u̷, ma ra oru̷ji ne jñaji nzakja k’u̷ ra pjongu̷ji xiskomu̷ k’u̷ ba yaxu̷ji, nzakja ra oru̷ji yo disko o k’u̷ ra penpeji k’a na ts’ijñiñi k’u̷ dya ra ngeje ne ts’ingumu̷ k’a IEEM.

¿Janzi pa’a ra ndu̷ru̷ji in xiskomu̷ k’a yo i derecho ARCO?

Nzakjaji ma dya mezhe nzakja dyote pa’a ndeze k’u̷ i dyoru̷ i xiskomu̷ ñe ra mezhe asta dyech’a pa’a ma ra b’u̷b’u̷ justifikasion.


¿Pje̷ ra kjogu̷ ma in xiskomu̷ k’a yo ts’ib’e̷pji ko derecho ARCO dya a̷ra̷, dya na kjuana, xi bezhi o dya tje̷’e̷ yo ts’ije̷b’i k’a ne Ley?

Ne Unidad k’a Transparensia  k’a IEEM ra ñaji ngek’ua ra nguaru̷, ra chju̷ru̷ na jo’o o ra dyopju̷ na punkju̷ ne jñaji pa k’u̷ ra cho̷t’u̷ i chju̱’u̱ k’u̷ i tsjage o ma ga jo’o, pa k’u̷ ri tsja’a yo ts’ib’e̷pji ne ley.

¿Pje̷ ra kjogu̷ ma ro kjago na derecho ARCO ma ngeje yo ts’ijña ko nte’e dya tje̷’e̷ ne IEEM?

Ne Unidad k’a Transparensia ra xits’i ndeze jñi’i pa’a ma o penk’e ni xiskomu̷ ko ts’ib’e̷pji ko i derecho ARCO ñe ra xits’i ra jichiji pje̷ ngunxoru̷ ba pe̷s’i ni chju̱’u̱.

¿Pje̷ ma kjogu̷ ma in xiskomu̷ ko derecho ARCO ra ngeje na ts’ibe̷pji k’a naño derecho o ra b’u̷b’u̷ na b’e̷pji pa k’u̷ ra kjaji?
Ne Unidad k’a Transparensia ra xits’i ndeze jñi’i pa’a ma o penk’e ni xiskomu̷.

Ngeje akjanu, ma ra b’u̷b’u̷ na ts’ibe̷pji o naño legislación, ne Unidad k’a Transparensia ra kjaji k’u̷ ri pa̱ra̱ge nzakja ts’ich’a pa’a ma i penk’e i xiskomu̷.

¿Pje̷ ra kjago ma dya ri nego ko ne  tj u̷ru̷ k’a ni xiskomu̷?

So̷’o̷ ri presentao ne ts’ibe̷pji k’u̷ ri janda o nzakja yo b’e̷pji elektroniko ante ne INFOEM o k’a ne Unidad k’a Transparensia k’a IEEM, nzakja dyech’a ts’ich’a pa’a ma ra chju̷ru̷ ni xiskomu̷ ko yo i derecho ARCO.

Ma ri pe̷s’ige na tr’onu̷ nzakja ne jichi o ja rgi tsja’a ni xiskomu̷ ko ts’ibe̷pji ko derecho ARCO, so̷’o̷ ri mage k’a yo ts’ingumu̷ k’a Unidad de Transparensia k’a IEEM k’u̷ ba ja̷ba̷ji k’a Paseo Tollocan, nu pezhe 944, andu̷bu̷, nu Ts’ijñiñi a Ts’ita Ana Tlapaltitlan, nu C.P. 50160, k’a ne zu̷nu̷ nzincho ma xo̱ru̷ asta ne zu̷nu̷ ts’ich’a ma nzha̷’a̷, ma nonexi asta mberraxi, o ma ga jo’o, ri ñage k’a yo pezhe 01800 712 43 36 dya kja ri ngo̱nt’u̷ o 01 (722) 275 7300 k’a estensio 3055 k’a pjax 01 (722) 275 7300, k’a estensio 3055 ñe 8451, o k’a yo korreo transparencia@ieem.org.mx o juan.hernandez@ieem.org.mx.